Türkiye'de A takımı seviyesinde yüzme ve sutopu yapan kadın ve erkek sporcuların dönüşümcü liderlik özelliklerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de A takımı seviyesindeki yüzme ve sutopu sporu yapan kadın ve erkek sporcuların dönüşümcü liderlik türleri düzeyinin belirlenmesi ve sonrasında karşılaştırılması üzerine bir araştırma hedeflenmiştir. Araştırmanın evrenini Türkiye'de A takımı seviyesinde yüzme ve sutopu sporu yapan kadın ve erkek sporcular oluşturmuştur. Örnekleminde ise başarılı olan üç spor kulübü belirlenmiş ve bu spor kulübünün sporcuları seçilmiştir. Sporculara Bernard Bass ve Bruce Avalio tarafından geliştirilen 'Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (MLQ 5x)' uygulanarak sahadan veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS ve STATA programlarıyla analiz edilerek kadın ve erkek sporcular arasında dönüşümcü liderlik alt boyutları düzeyi karşılaştırması ve bununla birlikte sutopu ve yüzme (takım ve bireysel) sporlarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Sonuçlar yine B. Bass ve B. Avalio tarafından geliştirilen ölçeğin orijinal değerlendirme tablosuna göre yorumlanmıştır. Ulaşılan bulgular ile bu spor branşları ve sporcuların başarı verilerini yükseltebilmesinde referans değerler oluşturabilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızın literatür taramasında liderlik yaklaşımları detaylı olarak ele alınmış ve sporda liderlik konusu incelenmiştir. Araştırma da değerlendirdiğimiz sporcuların %50' si kadın ve %50' si erkektir. Bu sporcuların %56,5'i 20 yaş altı, %42' si 20-29 yaş aralığında ve %1'i 30-39 yaş aralığındadır. Katılımcıların %38,5'i lise, %60'ı üniversite ve %1,5'i yüksek lisans ve üzeri eğitim düzeyine sahip olmakla beraber %98'i bekar ve %2'si evlidir. Cinsiyete göre yaptığımız karşılaştırmada idealleştirilmiş etki (atfedilen), telkinle güdülenme, entelektüel öngörü, koşullu ödül, istisnai yönetim (aktif), istisnai yönetim (pasif), ekstra çaba ve memnuniyet özelliklerini taşıyan liderlik boyutları bakımından fark görülmemiştir. Sutopu ve yüzme branşının kadın ve erkek sporcularının bu özellikler bakımından eşit düzeyde olduğu anlaşılmıştır. İdealleştirilmiş etki (davranışsal) ve etkinlik alt boyutlarında ise, erkek sporcuların liderlik düzeyi kadın sporculara nazaran daha yüksek ve laissez-faire alt boyutunda ise kadın sporcuların liderlik düzeyi erkek sporculara göre daha yüksek çıktığı görülmüştür. Branşlara göre karşılaştırmada kadın sporcularda sutopu ve yüzme sporu bakımında idealleştirilmiş etki (atfedilen), idealleştirilmiş etki (davranışsal), telkinle güdülenme, bireysel destek, koşullu ödül, istisnai yönetim (aktif), laissez – faire, ekstra çaba, etkinlik ve memnuniyet boyutları analiz edildiğinde herhangi bir fark olmadığı görülmüştür. Sutopu oynayan kadın sporcular, yüzme sporu yapan kadın sporculara göre entelektüel öngörü boyutunu kapsayan ifadelerin ölçeğe göre analizinde daha yüksek çıktığı görülmüştür. Yüzme sporu yapan kadın sporcularda sutopu sporu yapan kadın sporculara göre 'istisnai yönetim (pasif)' boyutunu kapsayan ifadelerin analizinde daha yüksek çıktığı görülmüştür. Erkek sporcularda sutopu ve yüzme bakımından idealleştirilmiş etki (atfedilen), idealleştirilmiş etki (davranışsal), telkinle güdülenme, entellektüel öngörü, bireysel destek, koşullu ödül, istisnai yönetim (pasif), laissez – faire, ekstra çaba, etkinlik ve memnuniyet boyutları analiz edildiğinde erkek sutopu oyuncuları ve erkek yüzücüler arasında bu ölçek bakımından anlamlı bir fark yoktur. Sutopu oynayan erkek sporcularda yüzme sporu yapan erkek sporculara nazaran 'istisnai yönetim (aktif)' boyutunu kapsayan ifadelerin ölçeğe göre analizinde daha yüksek çıktığı görülmüştür. Cinsiyet, branş ve hem cinsiyet hem de branş değişkenleri bakımından iki yönlü Faktorial Anova Testine göre idealleştirilmiş etki (atfedilen), ilham veren motivasyon, bireysel destek, koşullu ödül, istisnai yönetim (pasif), ekstra çaba ve etkinlik ifadelerinin analizinde anlamlı bir fark görülmemiştir. Buna karşın ideal etki (davranışsal) liderlik özelliğine göre kadın ve erkek sporcular arasında anlamlı bir fark olduğu gözlenmiştir. Erkeklerde istisnai yönetim (pasif) liderlik ölçeği bakımından kadın sporculara göre daha yüksek bir değere sahip olduğu görülmüştür. Laissez-faire liderlik özellikleri bakımından kadın ve erkek sporcular arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bu nedenle Post Hoc analizi yapılmış ve analiz sonunda erkek sporcular kadın sporculardan daha düşük liderlik değerine sahip olduğu görülmüştür. Laissez-faire liderlik özellikleri, branşlar bakımından anlamlı bir fark yokken, memnuniyet liderlik özelliklerinde anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Bu nedenle Post Hoc analizi yapılmış ve analiz sonunda liderlik ölçeği memnuniyet ifadeleri bakımından erkek sporcuların kadın sporculara göre daha yüksek bir liderlik ölçek değerine sahip olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler: Sporda Dönüşümcü Liderlik, Lider, Yüzme, Sutopu, Takım Sporları, Bireysel sporlarIn this research, a study was conducted to determine the transformational leadership types levels of male and female athletes who swim and play water polo at the A team level in Turkey and then to compare them. The universe of the study consisted of male and female athletes who played water polo and swam sports at the A team level in Turkey. In the sample, three successful sports clubs were determined and the athletes of this sports club were selected. In the study, data were collected from the field by using 'Multi-factor Leadership Questionnaire (MLQ 5x)'. The obtained data were compared with SPSS and STATA programs in computer environment and it was aimed to compare the level of transformational leadership sub-dimensions between female and male athletes and to compare water polo and swimming (team and individual) sports. From this point of view, the continuation of the study consists of literature review and scale research. In the sections where the literature was reviewed, leadership approaches were discussed in detail and the issue of leadership in sports was examined. 50% of the athletes we evaluated in the study were female and 50% were male. 56.5% of these athletes are under the age of 20, 42% are between the ages of 20-29 and 1% are between the ages of 30-39. Although 38.5% of the participants have high school, 60% university and 1.5% graduate or higher education, 98% are single and 2% are married. In the comparison by gender, there was no difference in terms of idealized influence (attributed), inspirational motivation, intellectual stimulation, contingent reward, management-by-exception (active), management-by-exception (passive), extra effort and satisfaction. Men and women, water polo and swimming athletes are on an equal footing in terms of these characteristics. In the Idealized Influence (behavioral) and Effectiveness, the leadership level of male athletes was higher than that of female athletes. In the Laissez-Faire sub-dimension, the leadership level of female athletes was higher than that of male athletes. In comparison according to the sports type, the idealized influence (attributed, Idealized Influence (behavioral), inspirational motivation individual support, contingent reward, management-by-exception (active), laissez – faire, extra effort, efficiency and satisfaction were analyzed in the care of water polo and swimming sports in female athletes. was observed that there was no difference. Female water polo players were higher in the analysis of expressions covering the intellectual prediction dimension by scale than female swimmer. Female swimmers were higher in the analysis of the expressions covering the ' management-by-exception (passive)' dimension compared to female water polo players. When analyzing the dimensions of idealized influence (attributed), idealized influence (behavioral), inspirational motivation, intellectual stimulation, individual support, conditional reward, management-by-exception (passive), laissez-faire, extra effort, efficiency and satisfaction in terms of water polo and swimming in male athletes. There is no significant difference between male water polo players and male swimmers in terms of this scale. In the analysis of the expressions covering the ' management-by-exception (active)' dimension, it was found to be higher in male athletes playing water polo compared to male athletes playing swimming. No significant difference was observed in the analysis of idealized influence (attributed), inspiring motivation, individual support, conditional reward, exceptional management (passive), extra effort and effectiveness according to the two-way factorial anova test in terms of gender, branch, and both gender and branch variables. It has been observed that there is a significant difference between male and female athletes according to the idealized influence (behavioral) leadership feature. It has been seen that men have a higher value than female athletes in terms of management-by-exception (passive) leadership scale. It has been observed that there is a significant difference between male and female athletes in terms of Laissez-Faire leadership characteristics. For this reason, Post Hoc analysis was made and at the end of the analysis, it was seen that male athletes had lower leadership values than female athletes. There is no significant difference in terms of Laissez-Faire leadership characteristics and sport types. It has been observed that there is a significant difference in the satisfaction leadership characteristics. For this reason, Post Hoc analysis was conducted and at the end of the analysis, it was seen that male athletes had a higher leadership scale value than female athletes in terms of leadership scale satisfaction expressions. In this study, the transformational leadership levels of swimming and water polo athletes at the A team level were tried to be determined with the MLQ scale. It is aimed that the obtained data will be reference values in order to increase the success data of these sports and athletes. In addition, suggestions for the development and progress of the research are included in the conclusion and recommendations section of the study. Key words: Transformational Leadership In Sports, Leader, Swimming, Waterpolo, Team Sports, Individual Sports