İnşaat sektöründe hâsılat paylaşımı modeli Türkiye örneği

Abstract

İnşaat sektöründe arazi sahibi ile müteahhit arasındaki anlaşmalara ilişkin günümüze kadar sunulan yöntemlerin gerek uygulanmasında, çıkar anlaşamazlıkların çözümünde sürekli olarak bazı aksaklıklar meydana gelmektedir. Bunun yanında arazinin değerinin sürekli değişen ve artan yapısı, inşaat sektöründe firmaların zaman kaybından doğan maliyetlerini de arttırmaktadır. Yine değişen ve küreselleşen dünyada rekabet üstünlüğünü yakalamak için kendi eksikliklerini tespit ederek bunlara çözüm önerisi sunan, dinamik bir yapıya sahip olan sektörlerin geliştirilmesi zorunludur. Ekonomik anlamda en büyük sektörlerin başında gelen ve pek çok sektöre gerek doğrudan, gerekse dolaylı olarak katkısı olan inşaat sektöründe, hasılat paylaşımı modeli bu gereksinimleri karşılamak üzere geliştirilen bir modeldir. Uygulama anlamında yeni olan bu modelde, günümüzde tamamlanan projelerin kümülatif bir şekilde birikmesi, bu alanda literatür bilgisinin de oluşmasının gerekli olduğunu göstermektedir. Yapılan bu araştırmada, gerek müteahhitlik mesleğini geliştiren, gerekse sektöre yeni bir bakış açısı getiren bu modelin yapılmakta olan ve tamamlanan örnekler çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada bu bağlamda Türkiye'de hasılat paylaşımı modeline göre yapılan projelerin incelenmesi, literatürde öncü çalışma teşkil etmesi bakımından ilgili bilgilerin verilmesi ve son olarak modelin SWOT ve PESTEL analizleri ile fayda-uygulanabilirlik analizlerine, regresyon analizi ile de ekonomik katkılarının incelenmesine yer verilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre hasılat paylaşım modeli, inşaat sektöründe hem arazi sahibi, hem de müteahhit açısından arazi değerleme sürecinde en etkili çözümü sunmaktadır. Buna ilave olarak model inşaat sektöründe taraflara güven vererek, zaman maliyetini düşürmekte ve sektörde yenilik düzeyini arttırmaktadır. Regresyon analizi sonuçları, modelin ekonomiye olumlu ve pozitif katkılarının olduğunu ortaya koymaktadır.In construction sector, there have continuously been some issues on both application and solving occurred problems in agreements between land owner and constructors. In addition, continuously changing and increasing structure of land also increases costs of firms in construction sector due to time cost effect. Moreover, it is compulsory to develop sectors detecting their weakness and finding solutions to these problems with dynamic structures. Revenue sharing model is a model developed to support these requirements in construction sector which is one of the leading economic sector with direct and indirect support to other sectors. In application, cumulative increasing in number of projects based on this model indicates that literature knowledge in this field is a necessity. In this research, it is aimed to evaluate this model which develops constructor occupation and give a new approach to the sector in the frame of continuing and finished samples. In this respect; examination of projects in Turkey with revenue sharing model, giving related information in order to provide leading study to literature, and analyzing cost-applicable level of model with SWOT and PESTEL analysis with examination of economic contribution of the model with regression analysis were mentioned in the research. According to results of the research, revenue sharing model gives best solution to land valuation in construction sector for both constructor and land owner. In addition, model gives trust to both parties, reduces time cost effect, and increases level of innovation in the construction sector. Regression analysis results showed that projects based on the model have positive and significant contribution to economy (p<0,05).