GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ENERJİ TÜKETİMİ, KARBON EMİSYONU VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ARDL YAKLAŞIMI İLE İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı karbon emisyonu, enerji tüketimi, finansal gelişmişlik, ticaret (dışa açıklık) ileekonomik büyüme arasında kısa ve uzun dönem nedensellik ilişkisini 22 gelişmekte olan ülke için1990-2014 yıllarına ait verileri kullanarak incelemektir. Uzun dönem ARDL tahminleri Kazakistan,Makedonya ve Güney Afrika’da enerji tüketiminin ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilediğiniortaya koymaktadır. Karbon emisyonundaki artışın büyümeyi olumsuz etkilediği ülkeler ise Brezilya,İran, Ürdün, Kazakistan, Malezya, Peru, Romanya, Güney Afrika, Tayland ve Tunus’tur. Finansalgelişmişlik Azerbaycan, İran, Kazakistan, Romanya, Güney Afrika ülkelerinde ekonomik büyümeyipozitif etkilemektedir. Ekonomik büyümenin karbon emisyonunu negatif etkilediği ülkeler ise Bosna-Hersek, Brezilya, Ürdün, Makedonya, Meksika, Peru, Romanya ve Tayland’dır. Granger nedenselliktestine göre enerji-büyüme hipotezleri bakımından, Malezya ve Tunus’ta büyüme hipotezinin, Bosna-Hersek, Kazakistan ve Sırbistan’da koruma hipotezinin, Tayland’da geribildirim hipotezinin ve diğerülkelerde ise tarafsızlık hipotezinin geçerli olduğu tespit edilmiştir.