Üstbiliş ölçeği-30'un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, Üstbiliş Ölçeği-30'un (ÜBÖ-30) Türkçe'ye çevrilmesi, geçerlik ve güvenirlik değerlerinin belirlenmesi amacını taşımaktadır. ÜBÖ-30, üstbilişsel modellere göre psikopatolojilerde rol oynadığı düşünülen üstbilişsel inançlar, yargılar ve süreçleri incelemek için geliştirilmiş olan Üstbiliş Ölçeği'nin 30 maddelik kısa formudur. Yöntem: Araştırmada, üniversite öğrencilerinden oluşan bir örneklem grubuna, ÜBÖ-30 ile birlikte, Sürekli Kaygı Envanteri (SKE) ve Maudsley Obsesif Kompülsif Soru Listesi (MOKSL) uygulanmıştır. 850 kişilik örneklemin 282'si (33.17%) erkek, 568'si (66.82%) kadın, yaş ortalaması 21.22 olmuştur. Bulgular: Test-tekrar test güvenirliği analizi ÜBÖ-30'un Türkiye örneklemi için güvenilir bir ölçme aracı olduğunu, Cronbach Alpha korelasyon analizi ölçeğin iç geçerliliğinin yüksek olduğunu göstermiştir, Temel bileşenler analizi (TBA) ölçeğin orijinal formundaki gibi beş faktörünün olduğunu ve bunların toplam varyansın %52.44'ünü açıkladığını göstermiştir. Doğrulayıcı faktör analizi ile elde edilen sonuçlar TBA sonucunda elde edilen ÜBÖ-30'un faktör yapısının geçerliğini desteklemiştir. ÜBÖ-30'un yakınsak geçerliğini için ÜBÖ-30'un alt ölçekleri ve toplam puanları ile MOKSL'nin alt ölçekleri ve toplam puanı ve SKE arasında korelasyonlara bakılmış ve puanlar arasında elde edilen anlamlı ilişkiler ÜBÖ-30'un yakınsak geçerliliğinin yeterli olduğunu göstermiştir. Ayrıca yaş ve ÜBÖ-30'un alt ölçekleri arasında anlamlı negatif korelasyonlar olduğu ve cinsiyetin bazı alt ölçeklerde anlamlı etkisi olduğu bulunmuştur. Sonuç: Bulgular ÜBÖ-30'un Türk kültüründe üstbiliş değerlendirmek için yeterli düzeyde psikometrik özelliklere sahip olduğunu göstermiştir.