Mesleki etik ilkelere ilişkin anadolu ve meslek lisesi öğretmenlerinin görüşleri: İzmir ili örneği

Abstract

Bu çalışmada öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri benimseme ve meslektaşlarının mesleki etik ilkelere uyma durumlarına ilişkin görüşleri incelenmiştir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma evrenini 2013-2014 öğretim yılında İzmir ili merkez ilçelerinde bulunan Anadolu ve Meslek Liseleri oluşturmuştur. Çalışmada 118'i erkek, 258'i kadın olmak üzere 376 lise öğretmeninin ölçeği değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak 2 bölümden oluşan ölçek kullanılmıştır. Birincisi öğretmenlerin kişisel bilgilerini toplamaya yönelik sorular içeren bir ölçektir. İkinci olarak, öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri benimseme ve meslektaşlarının uyma durumlarına ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla Oxana Manolova'nın geliştirdiği (2011) 'Mesleki Etik İlkeler Ölçeği' kullanılmıştır. Araştırmada öncelikle değişkenlerin frekans ve yüzde değerleri, ölçeklerin alt boyutlarının aritmetik ortalama (X ̅) ve standart sapma (Ss) değerleri bulunmuş, Independent Samples T-Test, Kruskal-Wallis H testi, Mann Whitney-U ve Paired Samples T-Testi kullanılmış olup anlamlılıklar p<0.05 düzeyinde sınanmıştır. Bulgulara göre öğretmenler mesleki etik ilkeleri 'tamamen' benimsediklerini, meslektaşlarının mesleki etik ilkelere büyük ölçüde uyduklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin okula, mesleğe, öğrencilere yönelik mesleki etik ilkeleri benimseme durumuna ilişkin görüşleri değişkenlere göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Topluma, meslektaşlara ve velilere yönelik mesleki etik ilkeleri benimseme durumu cinsiyet değişkenine göre farklılık göstermiştir. Meslek Liselerinde çalışan kadın öğretmenler; topluma, meslektaşlara ve velilere yönelik mesleki etik ilkeleri erkek öğretmenlere göre daha fazla benimsediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin meslektaşlarının topluma, mesleğe ve velilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri, okul türü değişkenine göre anlamlı farklılık göstermiştir. Meslek Liselerinde görev yapan öğretmenlerin, Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenlere göre meslektaşlarının topluma, mesleğe ve velilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri daha olumlu bulunmuştur. Aynı zamanda öğretmenlerin meslektaşlarının topluma, mesleğe, meslektaşlara ve öğrencilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri, cinsiyet değişkeni açısından anlamlı farklılık göstermiştir. Anadolu Liselerinde çalışan erkek öğretmenlerin, Anadolu Liselerinde çalışan kadın öğretmenlere göre meslektaşlarının topluma, mesleğe, meslektaşlara ve öğrencilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri daha olumludur. Öğretmenlerin meslektaşlarının okula ve öğrencilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri, öğrenim düzeyi değişkeni açısından anlamlı farklılık göstermiştir. Meslek Liselerinde görev yapan lisans mezunu öğretmenlerin yine Meslek Liselerinde görev yapan lisansüstü öğrenim görmüş öğretmenlere göre, meslektaşlarının okula ve öğrencilere yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri daha olumlu bulunmuştur. Öğretmenlerin meslektaşlarının okula ve mesleğe yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri, kıdem değişkeni açısından anlamlı farklılık göstermiştir. Meslek Liselerinde görev yapan 21 yıl ve üzeri kıdeme sahip öğretmenlerin, meslektaşlarının okula ve mesleğe yönelik mesleki etik ilkelere uyma durumuna ilişkin görüşleri, diğerlerine göre daha olumlu bulunmuştur. Ölçek sonuçlarına göre öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri benimseme ve meslektaşlarının uyma durumuna ilişkin görüşleri arasında anlamlı istatistiksel farklılık bulunmuştur. Buna göre öğretmenlerin mesleki etik ilkelere uyma davranışlarının ölçülebilmesi için dış gözleme yani meslektaşlarının, velilerin ya da öğrencilerin değerlendirmelerine ihtiyaç duyulduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Etik, Etik İlkeler, Meslek Etiği, Öğretmenlik Meslek Etiği, Lise Öğretmeni.In this study, the teachers' opinions about their adaptation to the professional ethics principles and their colleagues' compliance with the professional ethics principles were analyzed. The screening model was used in this research. The study universe involved the Anatolian and Vocational High Schools at the center districts of the province İzmir in the 2013-2014 academic year. Herein, 376 high school teachers including 118 males, 258 females were evaluated. As a data collection tool of the study, the scale of two parts was used. The first one was a scale which included questions about collecting the teachers' personal information. The second one was 'A Scale for The Professional Ethics Principles' developed by Oxana Manolova (2011) in order to determine the teachers' opinions about their adaptation to the professional ethics principles and their colleagues' compliance with the professional ethics principles. Within this research, firstly, the frequencies and percentages of the variables, the arithmetic averages (X ̅) and standard deviations of the sub-dimensions in the scales were estimated, then the Independent Samples T-Test, the Kruskal-Wallis H Test, the Mann Whitney-U and the Paired Samples T-Test were performed, the significances were tested to the level of p<0.05. In accordance with these findings, it was stated that the teachers exactly adapted to the professional ethics principles and their colleagues widely complied with the professional ethics principles. Any significant differences were not found out in the teachers' opinions about their adaptation to the professional ethics principles concerning the school, the profession, the students in terms of the variables. The adaptation issue to the professional ethics principles relating to the society, the colleagues and the parents was found to be significant in the variable of genders. The female teachers working in the Vocational High Schools stated that they adapted to the professional ethics principles concerning the society, the colleagues and the parents more than the male teachers. The teachers' opinions about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the society, the profession and the parents showed significant differences in accordance with the variable of school kinds. The opinions of the teachers working in the Vocational High Schools, about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the society, the profession and the parents were positive rather than the teachers working in the Anatolian High Schools. Also, the teachers' opinions about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the society, the profession, the colleagues and the students showed significant differences in accordance with the variable of genders. The male teachers who working in the Anatolian High Schools had more positive opinions about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the society, the profession, the colleagues and the students than the female ones working in the Anatolian High Schools. The teachers' opinions relating to their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the school and the students indicated significant differences in terms of the variable of education levels as well. Again, the graduate teachers dutied in the Vocational Schools had more positive opinions about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the school and the students rather than the master graduate teachers dutied in the Vocational Schools. Finally, the teachers' opinions about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the school and the profession showed significant differences in terms of the variable of seniorities. The opinions of the teachers who working in the Vocational Schools for 21 years and over it, about their colleagues' compliance with the professional ethics principles concerning the school and the profession were regarded as more positive ones than the others. As a result of the scale, statistical differences were found out in the opinions relating to the teachers' adaptation to the professional ethics principles and their colleagues' compliance with these ones. According to this, for measuring the teachers' behaviors about obeying with the professional ethics principles, it was concluded that there was a need of external observation, that is, of evaluations by the teachers' colleagues, the students' parents or the students. Key Words: Ethics, Ethics Principles, Professional Ethics, Ethics of Teaching profession, High School Teacher.