Yerli ve çeviri çocuk kitaplarındaki dil dışı öğelerin toplumsal cinsiyet rollerini sunuş biçimleri bağlamında incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı; yerli ve çeviri çocuk kitaplarında dil dışı öğelerin toplumsal cinsiyet rollerini sunuş biçimine göre incelemektir. En çok tercih edilen yerli ve çeviri çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet rollerini sunuş biçimlerinde, resimler incelenerek karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada en çok satılan yerli ve çeviri yayın evlerine ait kitaplar ele alınarak 85 yerli 120 çeviri kitap olmak üzere toplamda 205 kitap ile çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup çalışma nitel araştırma modelleri içerisinden temel nitel araştırma modeli ile desenlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak ''Çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet rolleri kontrol listesi' hazırlanmıştır. Kontrol listesi bu alanda çalışılmış yerli, yabancı araştırmalardan oluşan literatür taranarak oluşturulmuş ve uzman görüşleri alınmıştır. Kontrol listesinde meslek, giysi, renkler, aksesuar, fiziksel özellikler, eylemler, duygular gibi maddeler yer almaktadır. Verilen analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Her kitaptan elde edilen veriler araştırmacı tarafından oluşturulan kontrol listesine kaydedilmiş ve yüzde ile frekans dağılımları hesaplanmıştır. Çalışmada yerli ve çeviri çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerini sunuş biçiminde, dil dışı öğelerin cinsiyetçi gösterildiği tespit edilmiştir. Yerli ve çeviri çocuk kitaplarında, meslekler, giysiler, fiziksel özellikler, oyun ve oyuncaklar, konumlandırılma, eylemler ve birlikte gösterilme durumlarında geleneksel cinsiyet rollerinin devam ettirildiği, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında henüz yeterince eşitlikçi bir bakış açısının sunulmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Toplumsal cinsiyet rolleri, çocuk kitapları, dil dışı öğeler, okul öncesi dönemThe main purpose of this study is to examine the form of presentation of gender roles of non- verbal components in native and translated children's books. The objective was to compare the most popular native and translated children's books in terms of presenting gender roles by examining the pictures. The study was carried out with books belonging to best-selling local and translation publishing houses and a total of 205 books were examined, 85 of which were domestic and 120 were translated. A qualitative research method was adopted in the study which was designed with the basic qualitative research model among qualitative research models. A 'Gender roles checklist in children's books' was prepared as a data collection tool in the study. The checklist was prepared by literature review consisting of local and foreign studies and expert opinions were obtained. The checklist included items such as occupation, clothing, colors, accessories, physical characteristics, actions, emotions. Content analysis technique was used to analyze the data. Data obtained from each book were recorded in the checklist established by the researcher and percentage and frequency distributions were calculated. The study revealed that non- verbal components in native and translated children's books presented gender roles in a sexist way. It is concluded that traditional gender roles are maintained in native and translated children's books in terms of occupations, clothes, physical characteristics, games and toys, positioning, actions and being portrayed together and that gender equality has not yet achieved an egalitarian portrayal in children's literature. Keywords: Gender roles, children's books, non- verbal components, preschool period