Faiz dışı gelirin ve makroekonomik faktörlerin bankaların karlılığına ve mevduatlarına etkisi

Abstract

Bu çalışmada faiz dışı gelirlerin ve makroekonomik faktörlerin bankaların risk indikatörlerine etkileri kapsamlı bir şekilde yer almaktadır. Araştırma sonuçlarına göre, dünya genelinde, faiz dışı gelirin bankaların aktif getiri oranlarına pozitif ve anlamlı derecede etkide bulundukları görülmektedir. Benzer etki, G7 ülkeleri için de görülmektedir. Buna ek olarak, faiz dışı gelirler, Türkiye'deki bankaların gelirlerini pozitif ve anlamlı şekilde arttırmaktadır. Türkiye'deki bankaların gelirlerine bakıldığında kesikli şekilde altın oran davranışı sergiledikleri görülmektedir. Türkiye'deki bankaların gelirlerinin altın oran davranışları ile Avustralya'daki Sydney Opera Evi'nin altın oran davranışı benzerlik göstermektedir. Bu benzerlik Elliot dalga teorisine dayanmaktadır. Bu durum Türkiye'deki bankaların faiz dışı gelirlerinden kaynaklanmaktadır. Makroekonomik faktörler analiz edildiğinde, 1980-2010 yılları arasında, Amerikan Doları/TL paritesinin Türkiye'deki bankalarının mevduatlarını anlamlı ve pozitif bir şekilde etkilediği gözlemlenmektedir. 2021 yılına kadar tahmin yapıldığı zaman, Amerikan Doları /TL paritesinin tahmin gücünü kaybettiği, OPEC petrol fiyatlarının 2021 yılına kadar Türkiye'deki mevduat artışını tahmin edebileceği gözlemlenmektedir. Buna ek olarak, 2002-2014 yılları arasında Amerikan Doları/TL paritesine pozitif şok uygulandığı zaman, 16 Türk bankası içinden 12 bankanın mevduatlarının geçici şekilde düşüş yaşadığı gözlemlenmektedir. Türkiye'deki mevduatlar genellikle 1 aylık mevduat faizine bağlıdır. Türkiye'deki bankalar kısa sureli mevduat topladıkları için, uzun vadeli kredi vermekte zorluk yaşayabilmektedirler. İlerde petrol fiyatlarının artma olasılığılıyla beraber, Türkiye'deki bankaların daha uzun sureli kredi verebilecekleri beklenmektedir. Amerikan Doları/TL paritesinin volatilesi, Türkiye'deki bankaların likidite yeterliliklerini kısa sureyle düşürmektedir. Pozitif şoklardan sonra bankalar kısa zaman içinde volatile şoklarına karşı direnç göstermektedirler. Türkiye'deki bankaların gelirleri ve topladıkları mevduatlar, Amerikan Doları/TL paritesinin ve OPEC petrol fiyatlarının yanında diğer makroekonomik indikatörlerle de anlamı derecede ilişkileri vardır. Anahtar Kelimeler: Amerikan Doları/TL paritesi, OPEC petrol fiyatları, faiz dışı gelirler, aktif getiri oranı, altın oran, likidite yeterliliği, mevduatlar.

In that thesis, the impact of non-interest income and macroeconomic factors on banks' risk indicators will be scrutinized. According to research results, non-interest income has positive and significant impact on banks' ROA ratios. The same impact is observed for G7 countries. In addition, non-interest income has positive and significant impact on Turkish banks' profits. When Turkish banks' profits analyzed, there is discrete golden ratio behaviour. There is similarity between Turkish banks' profits' golden ratio behaviour and Sydney Opera House' golden ratio behaviour. That resemblance depends upon Elliot Wave Theory. That circumstance derived from Turkish banks' non-interest income. When macroeconomical factors were analyzed, USD/TL parity and OPEC oil prices have significant impact on Turkish banks' deposits between the period of 1980-2010. When out-of sample forecasting is implemented until 2021, USD/TL parity lost its forecasting power; OPEC oil price can forecast Turkish banks' deposits.When positive shock is implemented on USD/TL parity within the years of 2002-2014, 12 banks' deposits(out of 16 Turkish banks) plummetes temporarily. Turkish banks' deposits are mainly dependent upon 1 month deposit rate. Since Turkish banks can collect short term deposits, it is challenging to give long term loans. It is expected that increased OPEC oil price can enable Turkish banks' to give long term loans. USD/TL parity' volatility plummetes Turkish banks' liquidity adequacies for short-term. After positive volatile shocks, Turkish banks' liquidity adequacies are resistant to volatility shocks. Beside USD/TL parity and OPEC oil price, Turkish banks' profits and deposits are significantly related with other macroeconomic indicators. Keywords: USD/TL parity, OPEC oil price, non-interest income, ROA ratios, golden ratio, liquidity adequacy, deposits