Risk amaçlı finansal türev ürünlerin raporlanması, Türkiye ve İngiltere karşılaştırması

Abstract

Finansal araçları genel olarak düzenlemeye çalışan IASB, zaman içinde daha etkin ölçme ve değerlendirme yapmak maksadıyla standartlarını sürekli geliştirirken bu aynı zamanda raporlamada karmaşıklığa neden olmuştur. Çok fazla teknik bilgi gerektiren türev araçların (temel 4 enstrümanı forward, future, opsiyon ve swapların) raporlamasının yaygın kullanımı gelişmiş ülkelerde daha oturmuş olmakla birlikte, gelişmekte olan ülkeler için henüz bir gelişim alanı olarak yer almaktadır. Bu çalışmada kabul edilmiş finans merkezlerinden birisi olması dolayısıyla İngiltere, referans ülke olarak alınarak türev araç kullanımında Türkiye'nin durumu belirlenmeye çalışılmıştır. Buradaki temel amaç, Türkiye için gelişim alanı belirlemek ve İngiltere ile arasında olan kullanım farklarının nedenini ortaya çıkarmaktır. Bunun için İngiltere'de ve Türkiye'deki standartların durumu ele alınmış ve ilgili muhasebe örnekleri yapılmıştır. Ayrıca her iki ülkenin borsasında işlem gören ilk 30 şirketin finans ile finans dışı sektörler ayrımı yapılarak ve bağımsız denetim raporlarına ait dipnotlar incelenerek türev araç kullanımının yoğunluğu nedir, neden kullanılmaktadır, risk amaçlı kullanımda hangi tür riskten korunma uygulanmıştır, bilanço içindeki payları nedir gibi sorulara cevap aranmıştır. Ulaşılan sonuç olarak şunlar tespit edilmiştir: Türkiye'de zaman içinde türev araç kullanımında bir artış olduğu fakat İngiltere ile karşılaşıldığında geride kalındığı, Türkiye'de spekülatif amaçlı kullanıma daha çok kaynak ayrıldığı bunun da 2008 global finans krizinin nedenleri göz önüne alındığında ciddi bir riske doğru yol aldığı, riskten korunma amacı ile kullanımda kurumsal yapılarının gelişmişliğinden ötürü, finans sektörünün daha bilinçli olduğu ve finans dışı sektörlerin de bunu baz almaları gerektiği tespit edilmiştir.While the IASB, which tries to regulate financial instruments in general, constantly improves its standards in order to make more effective measurement and evaluation over time, this has also caused complexity in reporting. Although the widespread use of derivatives (forwards, futures, options and swaps) reporting, which requires a lot of technical knowledge, is more established in developed countries, it is still a development area for developing countries. In this study, U.K., as one of the accepted financial centers, was taken as the reference country and the situation of Turkey in the use of derivative instruments was tried to be determined. The main purpose here is to determine the development area for Turkey and to reveal the reason for the differences in usage with England. For this, the situation of the standards in England and Turkey has been discussed and relevant accounting examples have been made. In addition, by distinguishing the finance and non-financial sectors of the first 30 companies traded in the stock exchanges of both countries and examining the footnotes of the independent audit reports, answers were sought to questions such as 'what is the intensity of the use of derivative instruments, why is it used, what kind of hedging is applied for risk purposes, what is their share in the balance sheet.' .. As a result, the following were determined: There has been an increase in the use of derivatives in Turkey over time, but when compared to the U.K., more resources are allocated for speculative use in Turkey, which is serious considering the causes of the 2008 global financial crisis. In addition to the fact that the financial sector is more conscious and non-financial sectors should take this as a basis, the use of both foreign currency and interest as an underlying asset has increased over time, as well as the fragility of foreign exchange in the country.