Hemşirelerde psikolojik dayanıklılık, kontrol odağı, ruhsal sağlığı geliştirme ve stresle baş etme tarzlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşirelerin, psikolojik dayanıklılık, kontrol odağı, ruh sağlığını geliştirme ve stresle başa çıkma tarzlarını, birbirleriyle ve çeşitli sosyodemografik özellikler ile ilişkilerini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma evreni Sağlık Bilimleri Üniversitesi Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde çalışan hemşireler olup örneklem seçimine gidilmeden evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmış ve çalışmaya katılmayı kabul eden 425 hemşire ile tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Veriler Kasım 2020 – Ocak 2021 tarihleri arasında, araştırmacı tarafından kendini değerlendirme (self-rating) görüşme yöntemiyle hemşirelerin sosyo-demografik özellikleri, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Rotter'in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği, Ruh Sağlığının Geliştirilmesi Ölçeği ve Stresle Başa çıkma Tarzları Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmada kullanılan YPDÖ ve alt boyutları, RİDKOÖ ve alt boyutları, RSGÖ ve alt boyutları ve SBTÖ ve alt boyutlarının veri analizi için SPSS 25.0 paket programı kullanılmıştır. Çalışmanın verileri normallik varsayımları açısından incelendiğinde, Shapiro-Wilk değerleri p<0.05 olarak belirlenmiştir. Verilerin analizi; ölçek ve alt boyut puanlarına ait Spearman Korelasyon, ölçek ve alt boyutları ile katılımcıların sosyodemografik verileri arasında anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek üzere nonparametrik testlerden Mann Whitney U testi ve Kruskal-Wallis H testi uygulanmıştır. Ayrıca Kruskal-Wallis H testinde anlamlı farklılık saptanan durumlarda farkın yönünü saptamak için Post Hoc testinden yararlanılmıştır. Tüm analizlerde anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak belirlenmiştir. Çalışmaya katılan hemşirelerin çoğunluğunun kadın, genç, bekâr ve çocuksuz olduğu, eğitim düzeylerinin çoğunluğun lisans ve üstü olduğu, yarıdan fazlasının çalışma deneyiminin 1-5 yıl arasında olduğu, yarıya yakınının haftada 40-50 saat arasında, büyük çoğunluğunun nöbet usulü çalıştığı ve çoğunluğun orta ekonomik düzeyde olduğu görülmüştür. Çalışmada hemşireler psikolojik dayanıklılık alt boyutlarından en yüksek sosyal kaynaklar, stresle baş etme tarzlarında kendine güvenli yaklaşım, iç- dış kontrol odağında şans kontrolü ve ruh sağlığının geliştirilmesinde ise kişisel gelişim olarak almışlardır. RIDKOÖ toplam puanlarından yola çıkarak hemşirelerin dış kontrol odaklı olduklarını belirtebiliriz. RSGÖ toplam puanlarından yola çıkarak da ruh sağlığını geliştirme davranışlarının orta ve üzerinde bir düzeyde olduklarını söyleyebiliriz. Sonuç olarak hemşirelerin sosyo demografik özellikleri ile YPDÖ, RSGÖ arasında tamemen anlamlı; SBTÖ ile medeni durum ve sigara kullanımı dışında kalanlar arasında anlamlılık; RIDKOÖ ile eğitim durumu ve haftalık çalışma saati dışında kalanlar arasında anlamlılık gözlenmiştir. Ayrıca ölçeklerden elde edilen sonuçlara bakıldığında hepsinin aralarında pozitif ve negatif anlamda ilişkiler olduğu görülmektedir.This research was carried out to examine the psychological resilience, locus of control, mental health improvement and stress coping styles of nurses working in a training and research hospital, and their relations with each other and with various sociodemographic characteristics. Research universe: there are nurses working at the University of Health Sciences Şişli Hamidiye Etfal Training and Research Hospital, and it was tried to reach the entire population without selecting the sample, and the study was conducted in descriptive type with 425 nurses who agreed to participate in the study. The data were obtained by the researcher using the self-rating interview method, the socio-demographic characteristics of the nurses, the Psychological Resilience Scale for Adults, Rotter's Internal-External Locus of Control Scale, the Mental Health Promotion Scale and the Stress Coping Styles Scale, between November 2020 and January 2021. SPSS 25.0 package program was used for data analysis of RSA and its sub-dimensions, RIELCS and its sub-dimensions, MHPS and its sub-dimensions, and SCSS and its sub dimensions used in the study. When the data of the study were analyzed in terms of normality assumptions, Shapiro-Wilk values were determined as p<0.05. Analysis of data; The Mann Whitney U test and Kruskal-Wallis H test, which are nonparametric tests, were used to determine whether there was a significant difference between the Spearman Correlation, scale and sub-dimensions of the scale and sub-dimension scores and the sociodemographic data of the participants. In addition, in cases where a significant difference was detected in the Kruskal-Wallis H test, the Post Hoc test was used to determine the direction of the difference. The level of significance was determined as p<0.05 in all analyzes. It was observed that the majority of the nurses participating in the study were female, young, single and childless, the majority of the education levels were undergraduate or higher, more than half of them had 1-5 years of working experience, nearly half of them worked 40-50 hours a week, the majority of them were on a shift basis, and the majority of them were at medium economic level. In the study, nurses took the psychological resilience sub-dimensions as the highest social resources, self-confident approach in coping with stress, chance control in internal-external locus of control, and personal development in improving mental health. Based on the RIELCS total scores, we can state that nurses are external control oriented. Based on the MHPS total scores, we can say that their mental health promotion behaviors are at a moderate or higher level. As a result, there was a completely significant relationship between the socio demographic characteristics of nurses and RSA, MHPS; Significance between SCSS and those excluding marital status and smoking; Significance was observed between RIELCS and those who were out of education status and weekly working hours. In addition, when the results obtained from the scales are examined, it is seen that there are positive and negative relationships between all of them.