An Analysis of the Relationship Between Students' Vocational High School Choices and the Socioeconomic Structure of Their Families

Abstract

Bu çalışmada meslek lisesinde okuyan 12.sınıf öğrencilerinin ortaöğretim tercih süreçleriyle ailelerinin sosyoekonomik yapısı arasındaki ilişki öğrenci deneyimlerinden hareketle analiz edilmektedir. Bu amaçla, ailelerinin sosyoekonomik düzeyleri ve Milli Eğitimin genellik ve eşitlik ilkeleri bağlamında öğrencilerin, meslek lisesi tercihlerinin nasıl bir süreç yoluyla gerçekleştiği araştırılmaktadır. Araştırma nitel tarama araştırması yöntemlerinden betimsel tarama yöntemi ile tasarlanmıştır. Araştırmanın evreni Ataşehir İlçesinde yer alan Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Resmi Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde (Ataşehir - Dilek Sabancı, İbrahim Müteferika, Remzi Bayraktar, Dr. Nurettin- Perihan Erk, Mevlana, Nuri Cıngıllıoğlu MTAL) okuyan 965 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini oluşturan katılımcı öğrenciler Muhasebe ve Finans, Bilişim Teknolojileri, Yenilenebilir Enerji, Büro Yönetimi, Pazarlama ve Perakende Alanı, Matbaa Teknolojisi Alanı, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Alanı, Kimya Bölümü, Elektrik Elektronik Bölümü ve Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanında eğitim görmektedirler. Çalışma evreni içinden Ölçüt Örnekleme ve Maksimum Çeşitlilik yöntemiyle ve bu yöntemlerin sınırlılıklarına dayalı olarak 'kartopu' ve 'kolay erişim' gibi tekniklerden yararlanarak çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışma grubunun sayısı başlangıçta 20 öğrenci olarak hedeflenmiştir. Ancak veri doyumu sağlanıncaya kadar görüşmeler devam etmiş ve nihai çalışma grubu sayısı bu yolla 25 olarak belirlenmiştir. Araştırmacı tarafından geliştirilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formunun uygulanmasıyla veriler elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi tercih edilmiş ve temalar ve alt temalar, kategoriler yoluyla veriler analiz edilerek bulgulara dönüştürülmüş ve yorumlanmıştır. Bu çalışmada sonucu ortaya çıkan bulgular, öğrencilerin sosyoekonomik düzey bakımından zayıf alt sınıflara yani işçi sınıfına sahip ailelere mensup oldukları görülmektedir. Bu bağlamda Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde sınıfsal kimliklerin, resmi söylemler ve müfredat aracılığıyla yeniden üretildiği, pekiştirildiği ve geliştirildiği görülmektedir. Bu süreçte ideoloji ve hegemonya bağlamında çocuk işçiliğinin yeniden üretildiği eğitim ve istihdamın eşitlenerek sınıfsal eşitsizliklerin yanında toplumsal cinsiyet rollerinin de okul ve gündelik yaşantılarla yeniden üretildiği görülmektedir. Bu yeniden üretim sürecinde rıza ve zor mekanizması diyalektik bir biçimde işlemektedir.Students' choices of secondary education are determined by various factors such as their personal interests, abilities, and developmental characteristics, as well as the socioeconomic status of their families, the educational system, and other societal and environmental factors. This study analyzes the relationship between the secondary education choice processes of 12th-grade students attending vocational high schools and the socioeconomic structure of their families, based on student experiences. The aim of the study is to investigate how students' vocational high school choices occur in the context of the socioeconomic levels of their families and the principles of generality and equality in the Ministry of National Education. The study is designed using a descriptive survey method, which is one of the qualitative research methods. The population of the study consists of 965 students from public Vocational and Technical Anatolian High Schools in Ataşehir District (Ataşehir - Dilek Sabancı, İbrahim Müteferika, Remzi Bayraktar, Dr. Nurettin-Perihan Erk, Mevlana, Nuri Cıngıllıoğlu Vocational and Technical Anatolian High Schools). The participants of the study, who are studying in fields such as Accounting and Finance, Information Technology, Renewable Energy, Office Management, Marketing and Retail, Printing Technology, Child Development and Education, Chemistry, Electrical and Electronics, and Food and Beverage Services, were selected using criterion sampling, maximum variation sampling, and methods such as 'snowball' and 'convenience sampling.' Initially, 20 students were targeted, but the final sample size was determined as 25, after interviews continued until data saturation was achieved. Data were collected through a semi-structured interview form developed by the researcher. Content analysis, a qualitative analysis method, was used to analyze the data, and the findings were derived and interpreted through themes, sub-themes, and categories. The findings of the study reveal that the students come from lower socioeconomic classes, specifically working-class families. In this context, it is observed that class identities in Vocational and Technical Anatolian High Schools are reproduced, reinforced, and developed through official discourses and curricula. In this process, child labor is reproduced in the context of ideology and hegemony, and inequalities in education and employment are addressed, alongside the reproduction of gender roles in schools and daily life. The process of reproduction works dialectically through mechanisms of consent and coercion.