İrritabl Bağırsak Sendromlu Hastalarda Beslenme ve Yaşam Kalitesi İlişkisinin İncelenmesi: Türkler ve Türkiye'de Yaşayan İran'lılar Üzerinde Kültürlerarası Çalışma Örneği

Abstract

Bu araştırma, İrritabl Bağırsak Sendromlu hastalarda beslenme ve yaşam kalitesi ilişkisinin incelenmesi ve kültürlerarası farklılıkların belirlenmesi amacıyla Türkler ve Türkiye'de yaşayan İranlılar üzerinde yapılan kültürlerarası kesitsel bir çalışmadır. Araştırmaya İBS tanılı 203 Türk ve 203 Türkiye'de yaşayan İranlı hasta dahil edildi. Verilerin toplanmasında 'Hasta Bilgi Formu', 'Yeme Davranışı Modeli Ölçeği (YDMÖ)' ve 'İrritabl Bağırsak Sendromu Yaşam Kalitesi Ölçeği (İBS-YKÖ)' kullanıldı. Verilerin istatistiksel analizi için SPSS Statistics 25.00 versiyonu kullanıldı. Veriler, 19.Kasım.2024-22.Nisan.2025 tarihleri arasında kartopu yöntemiyle toplandı. Türklerin yaş ortalaması 39,50±13,40 olup, %59,1'i (n=120) kadın; İranlıların yaş ortalaması 38,46±13,62 olup, %65'i (n=132) kadındır. Hastaların YDMÖ puan ortalaması 2,87±0,25; İBS- YKÖ puan ortalaması 87,30±20,38'dir. İBS-YKÖ puanı ile birçok yeme davranışı arasında anlamlı ilişki saptanmadı, yalnızca sağlıklı yeme ve planlı davranış ile çok zayıf düzeyde negatif, az yağlı beslenme ile tatlı/bisküvi tüketimi arasında çok zayıf düzeyde pozitif ilişki bulundu. Ancak, yaşam kalitesi alt boyutları ile güçlü korelasyonlar bulundu: disfori, sosyal tepki ve sosyal ilişkiyle çok güçlü; aktivite, beden imgesi ve yiyeceklerden kaçınmayla güçlü; sağlık endişesi ve seksüaliteyle ise orta düzeyde anlamlı pozitif ilişkiler saptandı. Genel olarak, psikososyal ve bedensel boyutlar birbirleriyle yüksek düzeyde ilişkili iken, yeme davranışıyla ilişkiler ya çok zayıf ya da istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı. İrritabl Bağırsak Sendromu hastalarına bireyselleştirilmiş eğitim programlarının sunulması ve bu hastalara özel multidisipliner bir yaklaşımla (diyetisyen, gastroenterolog, psikolog, hemşire) bireysel danışmanlık hizmetlerinin verilmesi, hastaların yaşam kalitesini ve yeme davranışını arttırmada etkili olabilir.

This is a cross-cultural cross-sectional study conducted among Turks and Iranians living in Turkey to examine the relationship between nutrition and quality of life in patients with Irritable Bowel Syndrome and to identify cross-cultural differences. 203 Turkish and 203 Iranian patients living in Turkey with IBS were included in the study. Data were collected using the Patient Information Form, the Eating Behavior Model Scale (EBS), and the Irritable Bowel Syndrome Quality of Life Scale (IBS-QLS). SPSS Statistics version 25.00 was used for statistical analysis. Data were collected using the snowball method between November 19, 2024, and April 22, 2025. The mean age of the Turks was 39.50±13.40, and 59.1% (n=120) were female; The average age of the Iranians was 38.46±13.62, and 65% (n=132) were female. The patients' average EBS score was 2.87±0.25, and the average IBS-QOL score was 87.30±20.38. No significant correlation was found between the IBS-QOL score and many eating behaviors. Only a very weak negative correlation was found with healthy eating and planned behavior, and a very weak positive correlation was found between low-fat diet and sweet/biscuit consumption. However, strong correlations were found with the quality of life subscales: very strong correlations were found with dysphoria, social response, and social relationships; strong correlations were found with activity, body image, and food avoidance; and moderately significant positive correlations were found with health anxiety and sexuality. In general, the psychosocial and physical dimensions were highly correlated with each other, while the correlations with eating behavior were either very weak or not statistically significant. Providing individualized education programs to patients with Irritable Bowel Syndrome and providing individual counseling services with a specialized multidisciplinary approach (dietician, gastroenterologist, psychologist, nurse) can be effective in improving patients quality of life and eating behaviors.