Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda psikolojik sağlamlık, tedaviye uyum, algılanan sosyal destek ve depresyon arasındaki ilişki

Abstract

Araştırma, kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda psikolojik sağlamlık ve tedaviye uyumda algılanan sosyal desteğin ve depresyonun etkisini incelemek amacı ile planlandı. Araştırmanın örneklemini, İstanbul ilindeki bir Eğitim Araştırma Hastanesinde araştırma kriterlerine uyan amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilen 410 hasta oluşturdu. Araştırmaya eksik ve hatalı doldurulan anketler çıkarılarak toplam 397 hasta verileri dâhil edildi. Araştırmanın verileri, etik kurul izni alındıktan sonra, Ekim 2020 – Temmuz 2021 tarihleri arasında bilgi formu, BECK Depresyon Ölçeği, Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Morisky Tedaviye Uyum Ölçeği ile hastalarla yüz yüze görüşme yapılarak toplandı. Toplanan verilerin ortalama±standart sapma, medyan minimum-maksimum) ve yüzdeleri belirlenerek, değişkenler arasındaki ilişkinin ve etki düzeyinin belirlenebilmesi için Pearson korelasyon ve çoklu regresyon analizleri SPSS programı kullanılarak yapıldı. Araştırmaya katılan KBY hastalarının %41,6'sının depresyon durumunun olmadığı, %25'inin ise orta derecede depresyon durumu olduğu bulundu. KBY hastalarının sosyal destek grupları içerisinde ailenin daha önemli bir yere sahip olduğu, buna karşın en az desteği arkadaşlarından aldığı, hastaların psikolojik sağlamlıkları ve kendilik algısı arttıkça depresyon durumlarının azaldığı, psikolojik sağlamlığı arttıkça tedaviye uyumlarının da arttığı ve tedaviye uyumları arttıkça depresyon belirtilerinin azaldığı ve algılanan sosyal destek arttıkça tedaviye uyumun da arttığı bulundu. KBY hastalarının psikolojik sağlamlığında arkadaşlarının %47 oranında, sosyal desteklerinin % 48,1 oranında, psikolojik sağlamlıkta depresyonun %50 oranında etkisi olduğu tespit edilmiştir. Psikolojik sağlamlıkta tedaviye uyumun %6 oranında ve depresyon durumuna ise %10 oranında etkisi olduğu görüldü. KBY hastalarının aile üyelerinin sosyal destek olarak önemli bir yere sahip olduğu, arkadaşlarının ise psikolojik sağlamlık düzeyinde önemli bir etken olduğu görülmektedir. Psikolojik sağlamlığın ve depresyon belirtilerinin az olması, hastaların tedaviye uyumunda etkili olduğu görüldü. KBY hastalarının ruh sağlığı ve bireysel güçlenmesi açısından konsültasyon liyezon hemşireleri tarafından takip edilmesi ve birincil sosyal desteklerine bu konuda da psikoeğitim verilmesi tedavi sürecinde kritik bir yere sahip olduğu düşünülmektedir.

This study was outlined to examine the relaitons between perceived social support, depression, resilience and treatment compliance in patients with chronic renal failure (CRF). The sample of the study consisted of 410 patients selected by purposive sampling method, who met the research criteria in a Training and Research Hospital in Istanbul.A total of 397 patient data were included in the study by removing the incomplete and incorrectly filled questionnaires.The data of the study were collected by face-to-face interviews with the patients using the patient information form, the Beck Depression Inventory (BDI), Perceived Social Support Scale, Resilience Scale and MoriskyMedication Adherence Scale (MMAS) between October 2020 and July 2021, after obtaining the ethics committee approval.Pearson correlation and multiple regression analyzes were performed using SPSS program to determine the relationship and the effect level between the variables by establishing the mean±standard deviation, median, minimum-maximum and percentages of the collected data. It was found that 41.6% of the patients with CRF participating in the study did not have depression, and 25% had moderate depression. Family was seen to be of more importance among the social support groups of patients with CRF, but patients received the least support from their friends. It was discovered that as the resilience and self-perception of the patients increased, their depression status decreased; as their resilience increased, their adherence to treatment increased; as their adherence to treatment increased, their symptoms of depression decreased; and as perceived social support increased, their adherence to treatment increased. The effect of friends, social support and depression on the resilience of patients with CRF was determined 47%, 48.1% and 50%, respectively. Also, resilience had an effect of 6% on compliance to treatment and 10% on depression status. It was observed that family members of patients with CRF had a significant place as social support, and their friends are an important factor in the level of resilience. Resilience and mild depression symptoms were found to be effective in patients' treatment compliance. In terms of mental health and individual empowerment of patients with CRF, it is thought that monitoring by consultation liaison nurses and providing psychoeducation to their primary social support in this regard have a critical place in the treatment process.