Young Şema Modeli'ne göre aleksitimi kavramının incelenmesi

Abstract

Bu çalışma aleksitimi kavramını Young Şema Modeli'ne göre açıklamayı, aleksitiminin erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik biçimleriyle olan ilişkisini incelenmeyi amaçlamıştır. Araştırmanın örneklemi 290 kişiden oluşmaktadır. Veriler, Young Şema Ölçeği Kısa Form (YŞÖ-KF3),Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) ve Toronto Aleksitimi Ölçeği (TAÖ-20) ile toplanmıştır. Verilere korelasyon ve Mann-Whitney U analizleri uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonuçları aleksitimiyle 14 şema alanı arasında anlamlı ve pozitif yönde bir korelasyon olduğunu göstermiştir. Benzer sonuç aleksitimiyle algılanan ebeveynlik biçimleri arasında da gözlenmiştir. İstismar edici ebeveynlik biçimi hariç, YEBÖ'de bulunan diğer alt ölçekler ve aleksitimi arasında anlamlı ve pozitif yönde bir korelasyon bulunmuştur. Mann-Whitney U testi sonucunda 14 şema alanında aleksitimi puanı yüksek ve düşük olan iki grup arasında anlamlı fark gözlenmiştir. İki grubun algıladıkları ebeveynlik biçimlerine bakıldığında ise evhamlı, küçümseyici, duygusal bakımdan yoksun bırakıcı, cezalandırıcı, kuralcı, kötümser ile duygularını bastıran anne algıları arasında anlamlı bir fark ve evhamlı, küçümseyici, aşırı izin verici ile duygularını bastıran baba alt ölçeklerinde iki grup arasında anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur. Betimsel analizler şemaların klinik kesme noktası (3 puan) ele alınarak yapılmıştır ve aleksitimi puanı yüksek grupta sosyal izolasyon, yetersiz öz denetim, onay arayıcılık, karamsarlık, duyguları bastırma, cezalandırılma, kendini feda ve yüksek standartlar şemalarının anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar erken dönem uyumsuz şemaların ve algılanan ebeveynlik biçimlerinin, aleksitimi ile ilişki içinde olduğunu göstermektedir. Analizlerde aleksitimi, erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik biçimleri arasında bulunan ilişki, aleksitimik özelliklerin de erken dönemde şekillenmeye başlayan özellikler olabileceğini düşündürmüştür. Anahtar Kelimeler: Young Şema Modeli, erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik biçimleri, aleksitimi

The purpose of this study is to explain the alexithymia with Young Schema Model, and to explain the early maladaptive schemas and the relationship of perceived parental styles. The sample of this research consists of 290 people. The data was gathered of Young Schema Questionnaire (YSQ-S2), Young Parenting Inventory (YPI), and Toronto Alexithymia Scale (TAS-20). Correlation and Mann-Whitney U analyses were done by datas. Results of correlation analysis showed that alexithymia and 14 schema has a significant correlation with each other. Similar results were observed between alexithymia and perceived parental styles. There is a positive correlation between YPI's subscales and alexithymia except for abuse perceived parental styles .Analysis showed that there is a significant difference between alexithymia high and low score group when we consider the 14 schemas. When we looked at these two groups parental perception full of anxities, sarcastic, emotional neglect, punisher,strait laced, pessimist and repression of the emotions has a significant difference between the mother parental style. When we looked at the perceived father parental style full of anxieties, sarcastic, over giving permisson and repression of the emotions subscales, there is a significant difference between the two groups. Lastly descriptive analyses were done. These analyses were done by schema's clinic cut-off points (3 score) and it was found that alexithymia high score group has a significance of the approval-seeking, insufficient self-control, self-sacrifice, unrelenting standards, emotional inhibition, negativity, social isolation and punitiveness. These results show that early maladaptive schemas and the perceived parental styles have a relationship with alexithymia. Keywords: Young Schema Model, early maladaptive schemas, perceived parental styles, alexithymia.