Alternatif uyuşmazlık çözümünde iradilik ve eşitlik

Abstract

Alternatif uyuşmazlık çözümüne hâkim olan ilkelerin başında iradilik (gönüllülük) ve eşitlik gelmektedir. Bu nedenle alternatif uyuşmazlık çözümünde tarafların verecekleri kararlar uyuşmazlığın hangi yolla ve nasıl çözüleceği konusunda büyük bir önem taşımaktadır. Tarafların başvurusu ve süreci devam ettirmeleri kendi iradelerine bağlı olduğu gibi tarafların ne derece eşit olduğu da anlaşmanın sonucuna önemli ölçüde etki etmektedir. Alternatif uyuşmazlık çözümü taraflara birçok seçenek ve kolaylık sağlamasının yanı sıra bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Alternatif yöntemlerin zorunlu uygulamaları taraflar için uygun olmayan nitelikler de taşıyabilmektedir. Bununla beraber, taraflar arasında var olan eşitsizliklerin yol açabileceği sorunların ve adaletsiz sonuçların da ele alınması gerekmektedir. Alternatif uyuşmazlık çözümü hukukun dışında bir yol değil, onun tamamlayıcısı olarak değerlendirilmektedir. Ancak kişilerin hukukun koruması altında olduğu unutulmadan uyuşmazlıkların çözüme ulaştırılması varılacak çözümün uzun vadeli olmasını sağlayacaktır. Kişilerin eşit olmayan koşullar altında istemedikleri çözümlere razı olmak zorunda kaldıkları bir sürecin de adaletli olduğundan bahsedilemeyecektir. Alternatif yöntemlerin doğru kullanılmaması adalete erişimi zorlaştıracağı gibi kişiler arasında güvensizlik yaratarak toplumsal barışı zedeleyecektir. Uyuşmazlık çözümünde duyarlı ve özenli davranılması doğabilecek sorunların önüne geçebilecektir. Bu çalışmada uyuşmazlık kavramı ve çözümü ile alternatif uyuşmazlık çözümü yöntemleri incelendikten sonra iradilik kavramı ve nasıl bir uygulama alanı bulduğu, sözleşme özgürlüğü, eşitlik ve eşitlik türleri, eşitlik ilkesinin yargıda ve alternatif uyuşmazlık çözümündeki görünümü, güç dengesizliklerinin anlaşma sonucuna etkileri ve öğretideki görüşlere yer verilmiştir.

Voluntariness and equality are the guiding principles of alternative dispute resolution. Thus, the decisions of the parties are of great importance in the alternative dispute resolution. Commencing and continuing the process depends on the will of the parties, and the level of equality of the parties also significantly affects the outcome of the agreement. Alternative dispute resolution provides many options and benefits to the parties, as well as some drawbacks. Mandatory practice of alternative methods may also be unsuitable for the parties. However, the problems and the unfair consequences which might be caused by the inequalities between the parties should also be addressed. Alternative dispute resolution is considered as a complementary method to the court system, not a way outside the law. Resolving the disputes, while keeping in mind that individuals are under the protection of the law, will ensure that there will be long-term solutions. It cannot be said that a process where people must settle for undesirable resolutions under unequal conditions is just. Failure to use alternative methods properly will make it difficult to access to justice and will harm social peace by creating mistrust among individuals. Being reactive and careful in the dispute resolution process will prevent the problems that may arise. In this study, the concept of dispute, dispute resolution and alternative dispute resolution methods will be discussed. After that, the concept of voluntariness and its practice areas, freedom of contract, types of equality, the principle of equality in the judiciary system and alternative dispute resolution, with power imbalances and its effects on the outcome of the agreement and the opinions in the doctrine will be examined.