Perakende gıda zincirlerinde iç kontrol sistemi, etkinliği ve bir uygulama

Abstract

İnsanın tarihinde alışverişin önemi yadsınamaz. Önceleri takas ekonomisine dayanan ve ilkel pazarlarda yapılan alışveriş bugün modern alışveriş merkezlerinde yapılır olmuştur. Günümüzde alışveriş ne kadar eski çağlardaki gibi ilkel şartlarda yapılmasa da yapılan iş yine basit olarak mal ve hizmet alım veya satımıdır. Tüketiciler ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri çoğu zaman mağaza denen ve çok küçükten devasa boyutlara ulaşan ekonomik birimlerde yapmaktadırlar. Günümüzde mağazacılık ve içinde yer aldığı perakende sektörü yıllık 20 trilyon doları aşan bir iş hacmine ulaşmış ve yine tek sahipli ve tek merkezli mağazalar yerlerini çok ortaklı ve çoğunlukla çok şubeli zincir mağazalara bırakmıştır. Bu süreç gerek yönetsel, gerekse denetim olarak birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Oluşturulmamış veya etkin çalışmayan bir iç kontrol sistemi ve iç kontrolü sağlayacak iç denetim birimi, şirket tepe yönetimine yönetim sürecinde karşılaştıkları hata ve hile kaynaklı sorunlarda yardımcı olamamaktadırlar. Dünyada ve Türkiye'de son yıllarda meydana gelen hile kaynaklı skandallar ve bunların sonucunda önemi artan Kurumsal Yönetim Kavram ve İlkeleri ile gerek bağımsız denetimin gerekse iç denetimin önemişirketleri yönetenler tarafından bir kez daha anlaşılmış ve mevcut organizasyonlarda iç kontrol ile ilgili birimler kurulmaya başlanmıştır. Çalışmamızda iç kontrol birimi olan halka açık bir zincir mağaza işletmesinde yapılan iç kontrol ve iç denetim süreçleri ile ilgili çalışmalar ve bunların sonucunda oluşturulan sistemin zincir mağaza ve mağaza yönetimine sağladığı katkılar inceleme konusu yapılmış, eleştiriler ve öneriler getirilmiştir. Anahtar kelimeler: İç Kontrol, İç Denetim, Zincir Mağaza

The importance of trade in the history of human civilization cannot be denied. Whereas trade was predominantly in form of bartering which took place in primitive markets back in the day, the modern day human has shopping malls instead. Although the form of trade has evolved, its essence remains the same; namely, the buying or selling of goods and services. Consumers acquire these goods and services that they need from economic units called shops, which range in size from minuscule to gargantuan. In today's world, merchandizing, along with the retail sector that contains it, has reached a yearly turnover rate exceeding 20 trillion dollars, and privately-owned and centralized shops have been replaced by multi-partner and often multi-branch chain stores. Unfortunately, this process has also engendered various managerial and supervisory issues. Inchoate or inefficient internal control systems, along with similarly deficient auditing units which struggle to enforce these, are unable to aid the senior managers with problems arising from mistakes or fraud that are often encountered during the managerial process. As a result of the fraud-related scandals, which took place in Turkey and elsewhere, and the increasingly-important corporate management concepts and principles, company managers have come to appreciate the necessity of internal auditing, leading to the creation of internal control units within their extant organizations. Our work presents studies of the internal control and auditing processes of a chain store which is open to the public and which has a dedicated internal control unit, examines the benefits of the system created as a result of these processes and provides criticism and suggestions. Keyword: Internal Control, Internal Auditing, Chain Store