Finansal tabloların bağımsız denetiminde hilelerin tespit edilmesine yönelik analitik prosedürlerin incelenmesi

Abstract

FİNANSAL TABLOLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİNDE HİLELERİN TESPİT EDİLMESİNE YÖNELİK ANALİTİK PROSEDÜRLERİN İNCELENMESİ Hile kavramı insanlığın tarihi kadar eski, hayatın her alanında çokça karşılaşılan, insana özgü bir davranış biçimidir. Hile yapan taraf, hile yaparak karşı tarafı aldatmaya, kandırmaya ve kendine menfaat sağlamaya yönelik bir davranışta bulunmaktadır. Ekonomik alanda önemli bir yere sahip olan işletmelerde de özellikle çıkar çatışmalarının çok fazla olması nedeniyle birçok birimde hileler yapılmaktadır. İşletmelerde yapılan hileleri çalışanların ve yönetimin hileleri olarak iki ana başlıkta bölümlendirmek mümkündür. Bu çalışmada muhasebe verileri ve finansal tablolar üzerinde uygulanan hileler ile bağımsız denetçinin bu hileleri tespit ederken kullanabileceği yöntemlere yer verilmiştir. Son yıllarda denetim alanında yaşanan gelişmeler doğrultusunda hile denetiminde çok çeşitli yöntemler kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve hile denetimine özgü bazı programların geliştirilmiş olması bağımsız denetimde denetçilere büyük fayda ve maliyet/zaman tasarrufu sağlamaktadır. Hile denetiminde kullanılan yöntemlerden biri olan analitik inceleme prosedürlerinin tanıtılması ve bu yöntemler hakkında ayrıntılı bilgi verilmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Analitik inceleme prosedürleri finansal olan ve olmayan bazı işletme verilerinin aralarındaki anlamlı ilişkilerin incelenmesi sonucunda oluşan bilgilerin, denetçi tarafından oluşturulan ve olması beklenen sonuçlarla uyumlu olup olmadığının tespit edilmesine olanak sağlayan yöntemlerdir. Analitik inceleme prosedürleri sayesinde hilenin tespit edilmesine olanak sağlayan sapmalar, anormallikler VI ve tutarsızlıklar ortaya çıkarılmakta ve ilgili hesaplarda daha derin bir inceleme yapılarak hile denetimi gerçekleştirilmektedir. Anahtar sözcükler: Analitik inceleme prosedürleri, denetim, bağımsız denetim, hile.

REVIEW OF ANALYTIC (ANALYSIS) PROCEDURES TO IDENTIFY FRAUDS DURING THE INDEPENDENT AUDIT OF FINANCIAL STATEMENTS Concept of fraudulence dates back to ancient times as far as the history of humanity. It is a unique trait to human beings and it is very common in every field of life. The person who commits a fraud is in an attempt to deceive and trick the other party to get a personal interest. In enterprises which have a significant impact in economy, fraud attempts occur in many divisions because there are too many conflicts of interest. It is possible to categorize fraudulent acts committed in an enterprise into two: employee frauds and management frauds. The subject matter of this paper is fraudulent acts relating to accounting data and financial statements as well as methods that an independent auditor may use to detect fraud. Today, a variety of methods are used to detect frauds in line with recent developments in the field of audit. In particular, widespread use of computers and specific softwares designed to detect frauds, help independent auditors to save time and costs. This study is intended to introduce and give detailed information about analytic review procedures which are one of the methods used in detecting frauds. Analytic review procedures are methods that enable the determination of whether the information generated as a result of examining meaningful relationships between some financial data and non-financial data is consistent with the expected results of the auditor. Thanks to analytic review procedures, deviations, anomalies and inconsistencies that allow identifying frauds are detected and a more in-depth analysis is carried out on the relevant accounts to discover the fraudulent acts. Key Words: Analytical review procedures, audit, independent audit, fraud.