Assessment of Quality of Life and Eating Behaviors in Overweight and Obese Individuals

Abstract

Obezite, yeme davranışları, genetik ve çevresel faktörlerden etkilenmektedir. Yeme davranışı, homeostatik ve hedonik süreçlerin birleşimiyle şekillenmektedir. Hedonik açlık, hazla iştahı artırarak obezite riskini yükseltmektedir. Bu durum, kontrolsüz yeme, duygusal yeme ve bilişsel kısıtlama gibi olumsuz yeme davranışlarını tetiklemektedir. Bu olumsuz davranışlar obeziteyi arttırırken, yeme farkındalığı (mindful eating) besin alımını kontrol ederek yaşam kalitesini değiştirmektedir. Bu araştırma, bu değişkenler arasındaki ilişkileri daha iyi anlamayı amaçlamaktadır. Bu araştırma, Şubat 2024-Kasım 2024 tarihleri arasında, İstanbul'da yaşayan 18-65 yaş arası, beden kütle indeksi 25 kg/m²'nin üzerinde olan 260 kadın (%64,7), 142 erkek (%35,3) olmak üzere 402 yetişkin birey ile çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların %52'si (209) fazla kilolu, %48'i (193) obezdir. Veriler, antropometrik ve sosyodemografik bilgiler ile Üç Faktörlü Yeme Ölçeği, Hedonistik Yeme Ölçeği, Obezlere Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Yeme Farkındalığı Ölçekleri kullanılarak toplanmıştır. Yaşam kalitesi puanı ile beden kütle indeksi (BKİ) arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki, yeme farkındalığı ölçek puanı ve BKİ arasında negatif korelasyon bulunmuştur. Örneklem grupları arasındaki fark incelendiğinde obeziteli bireylerin Kontrolsüz Yeme (62,14±25,01), Duygusal Yeme (60,48±30), Hedonistik Yeme Ölçeği (55,83±14,73) ve Obezlere Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği (49,49±26,25) ortalama puanları, fazla kilolu olanların Kontrolsüz Yeme (48,25±26,53), Duygusal Yeme (49,2±29,08), Hedonistik Yeme Ölçeği (48,76±15,48) ve Obezlere Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği (30,05±28,22) ortalama puanlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bçiçimde yüksektir (p<0,05). Fazla kilolu olanların YFÖ-30 ortalama puanı (94,48±19,69) obeziteli bireylerin YFÖ-30 (80,1±19,87) ortalama puanına göre anlamlı biçimde yüksektir (p<0,05). Yaşam kalitesi, yeme davranışları ve hedonik yeme ile pozitif yönlü orta düzeyde korelasyon vardır (p<0,05). Yaşam kalitesi ve yeme farkındalığı arasında negatif yönde yüksek düzeyde korelasyon vardır (p<0,05). Regresyon analizi bulguları, kontrolsüz yeme (ß = ,33 p < 0,01) ile duygusal yemenin (ß = ,34 p < 0,01), yaşam kalitesinin anlamlı birer yordayıcısı olduklarını göstermektedir (F(3, 398) = 100,71, p < 0,01). Hedonik yemek yeme (ß = ,33, p < 0,01), yaşam kalitesinin anlamlı yordayıcısıdır (F(4, 397) = 35,86, p < 0,01). Düşünmeden yeme (ß = -,35, p < 0,01), duygusal yeme (ß = -,16, p < 0,01) , yeme kontrolü (ß = -,14, p < 0,05) ve enterferans (ß = -,12, p < 0,01) yaşam kalitesinin anlamlı yordayıcısıdır (F(11, 390) = 26,91, p < 0,01). Regresyon analizini göre yeme davranışı, hedonik yeme ve yeme farkındalığı yaşam kalitesinin açıklanmasında önemli katkısının olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak, fazla kilolu ve obez bireylerde kontrolsüz yeme, duygusal yeme ve bilişsel kısıtlamadaki artış, hedonistik yeme davranışını artırmakta ve bu durum yeme farkındalığını olumsuz etkilemektedir. Hedonistik yeme düzeyindeki artış, yaşam kalitesinde düşüşe yol açarken özellikle kontrolsüz ve duygusal yeme yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Yeme farkındalığının artışı düşünmeden yeme, duygusal yeme ve enterferansa olan farkındalığın artması, yeme kontrolü, farkındalık ve bilinçli beslenmeyi yükselterek yaşam kalitesini olumlu yönde etkilemektedir. Çalışmanın bulgularına göre, yeme farkındalığının artırılması, olumsuz yeme davranışlarını azaltarak yaşam kalitesini iyileştirebilir. Bu doğrultuda, bireylerin yeme farkındalıklarını geliştirmek için çeşitli eğitim ve destek programları önerilmektedir.

Obesity is influenced by eating behaviors, genetic, and environmental factors. Eating behavior is shaped by the combination of homeostatic and hedonic processes. Hedonic hunger increases appetite through pleasure, thereby raising the risk of obesity. This situation triggers negative eating behaviors such as uncontrolled eating, emotional eating, and cognitive restraint. These negative behaviors contribute to the increase in obesity, while eating awareness (mindful eating) controls food intake and alters quality of life. This study aims to better understand the relationships among these variables. This research was conducted online between February 2024 and November 2024 with 402 adult individuals living in Istanbul, aged between 18 and 65, and with a body mass index (BMI) over 25 kg/m². Among the participants, 260 were women (64.7%) and 142 were men (35.3%). Of the participants, 52% (209) were overweight, and 48% (193) were obese. Data were collected using anthropometric and sociodemographic information, the Three-Factor Eating Questionnaire, Hedonic Eating Scale, Obesity-Specific Quality of Life Scale, and.the Mindful Eating Questionnaire (MEQ). A moderate positive correlation was found between the quality of life score and BMI, and a negative correlation was found between the mindful eating questionnaire score and BMI. When examining the differences between the sample groups, obese individuals had significantly higher mean scores in Uncontrolled Eating (62.14±25.01), Emotional Eating (60.48±30), Hedonic Eating Scale (55.83±14.73), and the Obesity-Specific Quality of Life Scale (49.49±26.25) compared to overweight individuals, whose mean scores were Uncontrolled Eating (48.25±26.53), Emotional Eating (49.2±29.08), Hedonic Eating Scale (48.76±15.48), and the Obesity-Specific Quality of Life Scale (30.05±28.22) (p<0.05). The mean score of the Mindful Eating Questionnaire (MEQ) for overweight individuals (94.48±19.69) was significantly higher than that of obese individuals (80.1±19.87) (p<0.05). The results revealed a moderate positive correlation between quality of life and BMI, and a negative correlation between eating awareness scale scores and BMI. When comparing sample groups, obese individuals had significantly higher average scores on Uncontrolled Eating, Emotional Eating, Hedonic Eating, and Obesity-Specific Quality of Life Scale compared to overweight individuals (p<0.05). A moderate positive correlation was found between quality of life, eating behaviors, and hedonic eating (p<0.05). There was a significant negative correlation between quality of life and mindful eating (p<0.05). Regression analysis results showed that uncontrolled eating (ß = ,33 p < 0,01) and emotional eating (ß = ,34 p < 0,01) were significant predictors of quality of life (F(3, 398) = 100,71, p < 0,01). Hedonic eating (ß = ,33, p < 0,01) was also a significant predictor of quality of life (F(4, 397) = 35,86, p < 0,01). Mindless eating (ß = -,35, p < 0,01), emotional eating (ß = -,14, p < 0,05), eating control (ß = -0.14, p < 0.05), and interference (ß = -,12, p < 0,01) were significant predictors of quality of life (F(11, 390) = 26,91, p < 0,01). According to the regression analysis, eating behavior, hedonic eating, and mindful eating contribute significantly to explaining quality of life. As a result, in overweight and obese individuals, the increase in uncontrolled eating, emotional eating, and cognitive restraint enhances hedonic eating behavior, which negatively affects eating awareness. The increase in hedonic eating levels leads to a decline in quality of life, particularly uncontrolled and emotional eating negatively impacting quality of life. The increase in eating awareness, including awareness of mindless eating, emotional eating, and interference, positively affects quality of life by enhancing eating control, mindfulness, and conscious eating. According to the findings of the study, increasing eating awareness may improve quality of life by reducing negative eating behaviors. In this regard, various educational and support programs are recommended to help individuals develop their eating awareness.