The Relationship Between Women and Mucis in the Context of Westernization Movements During the Tanzimat Period

Abstract

'Tanzimat Dönemi Batılılaşma Hareketleri Doğrultusunda Kadın ve Müzik İlişkisi' konu başlıklı bu çalışma, Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Batılılaşma hareketlerinin kadınların müzikle olan ilişkisi ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. Bu bağlamda, dönemin sosyal ve kültürel dönüşümleri incelenerek kadınların toplumdaki yeri, cinsiyet rolleri ve müzikle ilgili etkinlikleri değerlendirilmiştir. Batılı kültür ve eğitim akımlarının Osmanlı toplumuna girişi, kadınların müzik alanındaki rollerinin belirgin şekilde artmasına ve eğitim imkânlarının genişlemesiyle sanat ve müzikte daha görünür hale gelmelerine olanak sağlamıştır. Özellikle Osmanlı sarayında müzik, opera ve sanatsal eğitimler önem kazanmış; padişahlar, Batılı müzik kültürünü benimseyerek modern yaşam standartlarını desteklemeye yönelik adımlar atmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma hareketleri başlangıçta askeri reformlarla öne çıkmış olmakla birlikte, zamanla bu değişim süreci sanat, müzik ve eğitim gibi diğer kültürel alanlara da yayılmıştır. Bu süreç, özellikle kadınların toplumsal cinsiyet rollerini dönüştürme potansiyeline sahip önemli etkiler yaratmıştır. Batılılaşmanın Osmanlı Devleti üzerindeki etkisi, sadece askeri alanda değil, kadınlara yönelik sağladığı eğitim olanaklarıyla da kendini göstermiş ve bu süreç, kadınların sanatta daha aktif bir rol üstlenmelerine olanak sağlamış, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından önemli bir adım atılmasına zemin hazırlamıştır. Araştırma, Tanzimat öncesi dönemdeki Batılılaşma sürecini III. Selim'in müziğe olan katkılarıyla başlatmakta ve bu bağlamda kadın figürlerinden Reftar Kalfa, Dilhayat Kalfa, Esma Sultan ve Adile Sultan'a dair örnekler sunmaktadır. Tanzimat sonrası dönem, I. Abdülmecid'in müziğe katkılarından başlayarak Sultan Reşad ve Vahdettin dönemine kadar uzanan bir zaman dilimini kapsamaktadır. Bu süreçte, müzik alanında faaliyet gösteren kadınlar arasında Leyla Saz, Dürr-i Nigâr Kalfa, İhsan Raif Hanım, Rukkiye Sultan, Kevser Sultan, Ayşe Sultan, Faize Ergin, Fehime Sultan, Tanburi Şadiye Hanım, Neveser Kökdeş ve Osmanoğlu Gevheri (Fatma) Sultan gibi isimlere yer verilmiştir. Bu doğrultuda çalışma, kadınların müzik alanında beste yaparak veya müziğe yönelik diğer çalışmalarıyla toplumsal hayatta daha görünür bir rol üstlenmelerini analiz etmektedir. İnceleme, belirlenen dönemle sınırlandırılmış olup, bu süreçte müzikle ilgilenen kadınlara dair bilgilere ulaşılmaya çalışılmış ve bu kişilerin yaşamlarına dair kısa kesitler sunulmuştur. Çalışma, söz konusu kadınların bireysel kimlikleriyle birlikte toplumsal hayatta sanat yoluyla kazandıkları roller ve öneme dikkat çekmekte, ayrıca Batılılaşma sürecindeki kazanımları değerlendirmektedir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Tanzimat, Batılılaşma, Kadın, Toplumsal cinsiyet.

The study titled 'The Relationship Between and Mucis in the Context of Westernization Movements during the Tanzimat Period' examines the impact of Westernization efforts in the Ottoman Empire during the Tanzimat period on women's engagement with music and their societal gender roles. In this context, the social and cultural transformations of the era are explored, with a focus on the position of women in society, gender roles, and their participation in musical activities. The introduction of Western culture and educational trends into Ottoman society facilitated a significant increase in women's roles in music, allowing them to become more visible in the arts and music fields through expanded educational opportunities. In particular, music, opera and artistic education gained importance at the Ottoman court; the sultans, by embracing Western musical culture, took steps to support modern living standards. Althoung the Westernization movements in the Ottoman Empire initially emerged through military reforms, over time, this process extended to other cultural areas such as art, music and education. This shift had significant effects, particularly in transforming women's gender roles, important potential for change. The influence of Westernization on the Ottoman Empire manifested not only in the military field but also in the educational opportunities provided to women, allowing them to take a more active role in the arts, which marked an important step toward gender equality. The research begins by exploring the Westernization process before the Tanzimat period throught the contributions of Sultan Selim III to music, highlighting female figures such as Reftar Kalfa, Dilhayat Kalfa, Esma Sultan and Adile Sultan. The period following the Tanzimat is examined, starting with the musical contributions of Sultan Abdulmecid and extending throught the reigns of Sultan Reşad And Sultan Vahdettin. During this time, women engaged in music include prominent names such as Leyla Saz, Dürr-i Nigâr Kalfa, İhsan Raif Hanım, Rukkiye Sultan, Kevser Sultan, Ayşe Sultan, Faize Ergin, Fehime Sultan, Tanburi Şadiye Hanım, Neveser Kökdeş and Osmanoğlu Gevheri (Fatma) Sultan. The study analyzes how these women played more visible roles in society by composing music or engaging in other musical activities. The examination is limited to the specifield period and efforts are made to gather information about women involved in music during this time. Brief accounts of their lives are privoded, emphasizing how these women gained roles and singificance in society throught art, alongside their individual identities. Furthermore, the study evaluates their achievements within the Westernization process. Keywords: Ottoman Empire, Tanzimat, Westernization, Women, Gender roles.