Vardiyalı çalışan sağlık personelinde, dürtüsellik, sirkadiyen tercihler ve iş doyumunun değerlendirilmesi

Abstract

Vardiyalı sistemde özellikle de gece vardiyasında çalışmak bedensel ve zihinsel performansı, aile ve sosyal ilişkileri olumsuz etkilerken aynı zamanda bireylerin uyku uyanıklık döngüsünü etkileyerek günlük ritmin bozulmasına yol açarak dürtüsellik ve iş doyumu gibi birçok alanda bozulmalara yol açabilir. Bu çalışmada vardiyalı çalışan sağlık personelinde (hemşire ve sağlık memuru) gece ve gündüz vardiyalı sistemde çalışmanın dürtüsellik, uyku-uyanıklık ritmi ve iş doyumuna etkisinin değerlendirilmesinin araştırılması amaçlandı. Bu amaçla Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Hastanesi'nde Mart-Mayıs 2020 tarihleri arasında 50'si gündüz vardiyasında ve 50'si gece vardiyasında çalışmakta olan 100 sağlık çalışanı çalışmaya dâhil edilmiştir. Bireylere Sosyo-Demografik özelliklerini oluşturan kişisel bilgi formu, Barratt dürtüsellik (BIS-11) ölçeği, Sabahlılık-Akşamlılık (MEQ) ölçeği ile Minnesota iş doyum ölçeği uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, sürekli değişkenler için tanımlayıcı istatistikler ortalama ve standart sapma olarak ifade edilirken, kategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak ifade edilmiştir. Ölçekler arasındaki ilişkileri belirlemede korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Katılımcıların Minnesota iş doyum puan ortalaması 58,13, Barratt puan ortalamalası, 68,62, Sabahçıl-Akşamcıl (MEQ) puan ortalaması 53,00 olarak bulunmuştur. Çalışmamızın sonuçlarına göre gece vardiyasında çalışanların gündüz vardiyasında çalışanlara göre dürtüselliğin alt boyutları olan dikkat, motor ve toplam puan değişkenleri bakımından gece ve gündüz vardiyası arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Bu çalışma vardiyalı olarak çalışan sağlık personelinin (hemşire ve sağlık memuru) vardiyalı çalışmaları sonucu oluşan, kronik uyku kısıtlaması nedeniyle gece vardiyasında çalışanların daha dürtüsel olabileceği, dürtüselliği fazla olan kişilerin de iş doyumunun daha az olabileceği düşünülerek planlanmıştır. Çalışmamızda elde edilen sonuçlara göre; vardiyalı sistemde gece çalışmanın dürtüsellik oranlarını artırdığını farklılıklar ne olursa olsun, iş doyumunu artıracak faktörlerin ve kişilerin çalışma vardiyalarına uygun olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiğini önermekteyiz. Anahtar Kelimeler; Vardiyalı Çalışma, Dürtüsellik, Sirkadiyen Tercihler, İş Doyumu.Working in the shift system, especially in the night shift, negatively affects physical and mental performance, family and social relations, it can also affect the sleep-wake cycle of individuals and cause disruption in the daily rhythm, leading to impairment in many areas such as impulsivity and job satisfaction. In this study, it was aimed to investigate the effect of working in day and night shifts on impulsivity, sleep-wake rhythm and job satisfaction in healthcare personnel working in shifts. For this purpose, 100 healthcare workers, 50 of whom were working in the day shift and 50 in the night shift, were included in the study at Van Yüzüncü Yıl University Dursun Odabaş Medical Center Hospital between March-May 2020. Socio-demographic information form, Barratt impulsivity (BIS)-11 scale, Morningness-Eveningness (MEQ) Scale, and minnesota job satisfaction scale were applied to the individuals. Descriptive statistics for continuous variables were expressed as mean and standard deviation, while categorical variables were expressed as numbers and percentages to analysis of the data. Correlation coefficient was calculated to determine the relationships between scales. The average score of minnesota job satisfaction scale was 58.13, (BIS-11) score was 68.62, and Morningness-eveningness (MEQ) average score was 53.00 of the participants. According to the results of our study, there was a significant difference between day and night shifts in terms of the variables of attention, motor and total scores, which are the sub-dimensions of (BIS-11) score. This study was planned considering that healthcare personnel (nurses and health officers) working in shifts may be more impulsive in the night shift due to chronic sleep restriction, and people with high impulsive may have less job satisfaction. According to the results of our study, we propose that working at night in the shift system increases the rates of impulsivity, regardless of the differences, would be evaluated to determine whether a person will be suitable for shift working to increase job satisfaction. Keywords; Shift Work, Impulsivity, Circadian Preferences, Job Satisfaction.