Çeviri çocuk edebiyatı, yeniden çeviri ve ideoloji: Türkçede James Matthew Barrie'nin Peter Pan and Wendy çevirileri

Abstract

Çalışmada James Matthew Barrie'nin romanı Peter Pan And Wendy'nin on bir farklı Türkçe çevirisinden oluşturulan bir seçki üzerinden, 'yeniden çeviri', 'uyarlama' ve 'ideoloji' kavramları doğrultusunda karşılaştırması yapılmıştır. Hedef okur kitlesi genelde çocuk olan bu yeniden çevirilerin karşılaştırması sunulmadan önce çocuk kimdir, çocuk edebiyatı, çeviri çocuk edebiyatı hakkında bilgiler verilmiş ve bu kavramlar ile ideoloji ilişkisi sorgulanmıştır. Çeviri metinlerde uygulanan diliçi çeviri, yerelleştirme, eksiltme, ve kısaltma gibi çocuk edebiyatı kapsamında gerçekleşen farklı uyarlama yöntemleri örneklerle sunulmuştur. Örneklendirilerek gösterilen çeviri kararları ışığında, çeviri çocuk edebiyatında karşımıza çıkabilecek ideolojik manipülasyon ve sansürün varlığı tartışılmıştır. Yeniden çeviri hipotezi doğrultusunda seçkimizdeki yeniden çevirilerin ortaya çıkmasındaki toplumsal, kültürel, ekonomik, kişisel ve döneme bağlı sebepler ele alınmıştır.

The present study compares eleven different Turkish translations of the novel Peter Pan and Wendy by James Matthew Barrie regarding retranslation, adaptation, and ideology. Before comparing these texts, whose target readers are generally children, the information about who a child is, children's original and translated literature is presented, and their correlation with ideology. Used within the scope of translated children's literature, the adaptation methods of localization, deletion, intralingual translation (rewording), and an abridgment in these translated texts are exemplified in the study. With the help of exemplified translation decisions, censorship and ideological manipulation in translated children's literature are also explained. Finally, the present study questions retranslations and if they emerge for social, cultural, economic, personal, and period-related reasons.