Palyatif bakım vericilerine uygulanan gevşeme egzersizlerinin bakım verme yükü, tükenmişlik ve kaygı düzeyleri üzerine etkisi

Abstract

Araştırma; palyatif bakım vericilerine uygulanan gevşeme egzersizlerinin bakım verme yükü, tükenmişlik ve kaygı düzeyleri üzerine etkisini incelemek amacıyla planlandı. Tek gruplu ön test-son test deseninde yarı-deneysel olarak planlanan çalışma, Temmuz 2019-Ocak 2020 tarihleri arasında Beylikdüzü Devlet Hastanesi Palyatif Bakım Ünitesi'nde gerçekleştirildi. Araştırmanın örneklemini palyatif bakım ünitesinde yatan hastaların bakımlarında aktif rol üstlenen ve çalışmaya katılma için gönüllü olan 60 bakım verici oluşturdu. Bakım vericilere 4 hafta boyunca, haftada 2 kere, toplamda 8 kez gevşeme egzersizleri uygulaması gerçekleştirildi. Uygulama öncesi ve sonrası 'Bakım Verici Bilgi Formu', 'Maslach Tükenmişlik Ölçeği', 'Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği' ve 'Görsel Kıyaslama Ölçeği' aracılığı ile veriler toplandı. Ayrıca, çalışmaya katılan her bir bakım vericinin uygulama öncesi ve sonrası yaşam bulguları (beden sıcaklığı, nabız, oksijen saturasyonu ve kan basıncı değerleri) değerlendirildi. Araştırmanın istatistiksel analizi IBM SPSS for Windows 24.0 istatistik programıyla yapıldı ve istatistiksel anlamlılık düzeyi olarak p<0,05 değeri kabul edildi. Araştırmaya katılan bakım vericilerin %41,7'sinin 40 yaş ve altı olduğu, %68,3'ünün kadın, %43,3'ünün lise mezunu, %76,7'sinin evli, %53,3'ünün ailesi ile birlikte yaşadığı, %55'inin düzenli olarak çalışmakta olduğu, %66,7'sinin sosyal güvencesinin bulunduğu, %80'inin ilçede yaşamakta olduğu, %93,3'ünün sosyo-ekonomik durumumun orta düzeyde olduğu görüldü. Ayrıca bakım vericilerin, bakım verdikleri hastasının %58,3'ünün demans tanısı olduğu, %70'inin tanı süresinin 1-5 yıl arasında olduğu, %60'ının kendi anne/babasına bakım verdiği, %71,7'sinin bakım verme sürelerinin 1-5 yıl arasında olduğu, %61,7'sinin günlük ortalama bakım verme saatinin 13-24 saat aralığında olduğu, %55'inin daha önce başka bir hastaya bakım vermediği, %75'inin verdikleri bakımdan dolayı maddi sıkıntı yaşamadığı ve %73,3'ünün diğer aile üyelerinden destek aldıkları belirlendi. Bakım vericilerin beden sıcaklığı, nabız, sistolik ve diastolik kan basıncı ölçüm değerlerinde gevşeme egzersizi uygulaması sonrasında olumlu anlamda azalma olduğu, saturasyon ölçüm değerlerinde ise, yükselme saptandı (p<0,05). Araştırma sonucunda palyatif bakım ünitesinde bakım veren bakım vericilerin; bakım yükü algıları, durumluk kaygı düzeyleri, genel olarak algıladıkları kaygı durumları ve tükenmişlik durumlarında (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve toplam puan) gevşeme egzersizleri ile birlikte azalma olduğu, kişisel başarı puanlarında ise yükselme saptandı (p<0,05). Araştırmada bakım vericilere uygulanan gevşeme egzersizlerinin, bakım vericilerin bakım yükü algıları, tükenmişlik ve kaygı düzeylerini azalttığı sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler: Bakım Verici, Bakım Yükü, Gevşeme Egzersizi, Kaygı, Palyatif Bakım, Tükenmişlik

The research was designed to examine the effect of relaxation exercises applied to palliative caregivers on caregiver burden, burnout, and anxiety levels. The research, which was designed as a quasi-experimental study with a single-group pretest-posttest design, was conducted in Beylikdüzü State Hospital's Palliative Care Unit between July 2019 and January 2020. The sample of the study consisted of 60 caregivers who took an active role in the care of patients in the palliative care unit and volunteered to participate in the study. Relaxation exercises were applied to caregivers for 4 weeks, 2 times a week, 8 times in total. Data were collected via 'Caregiver Information Form', 'Maslach Burnout Inventory (MBI)', 'State-Trait Anxiety Inventory (STAI)' and 'Visual Analog Scale (VAS)' before and after the application. Moreover, the vital signs (body temperature, pulse, oxygen saturation, and blood pressure values) of each caregiver participating in the study were evaluated before and after the application. The statistical analyses in our research were conducted using the IBM SPSS for Windows 24.0 statistical software package, and p<0.05 value was accepted as the statistical significance level. It was observed that 41.7% of the caregivers participating in the study were at the age of 40 and below, 68.3% were female, 43.3% were high school graduates, 76.7% were married, 53.3% lived together with their family, 55% of them had a regular job, 66.7% of them had social security, 80% of them lived in the district, and 93.3% of them had a middle-level socio-economic status. It was also determined that 58.3% of the patients who received care from caregivers were diagnosed with dementia, the diagnosis period of 70% of the patients was between 1-5 years, the caregivers of 60% of the caregivers cared their own parents, 71.7% of them gave care for a period between 1-5 years, the average daily caregiving duration for 61.7% of them was between 13-24 hours, 55% of them had not given care to another patient before, 75% of them did not have financial difficulties due to caregiving, and 73.3% of them received support from other family members. The caregivers' body temperature, pulse, systolic blood pressure, and diastolic blood pressure measurement values were observed to have decreased positively after the application of relaxation exercise, while there was an increase in saturation measurement values (p<0.05). The results of the research revealed that perceived caregiver burden, state anxiety levels, perceived general anxiety levels, and burnout levels (emotional exhaustion, insensitivity, and total score) of the caregivers providing care in palliative care unit decreased with relaxation exercises, while there was an increase in personal achievement scores (p<0.05). The study concluded that relaxation exercises applied to caregivers reduced their perceived caregiver burden, burnout, and anxiety levels. Keywords: Caregiver, Caregiver Burden, Relaxation Exercise, Anxiety, Palliative Care, Burnout