Stomalı bireylerin yaşam kalitesi ve öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bireylerin hastalığını tedavi etmek ve yaşamını devam ettirmek amacıyla açılan stoma, yaşam tarzı değişikliklerine neden olabilen ve yaşam kalitesini etkileyen girişimlerden biridir. Bu doğrultuda araştırmada, stomalı hastaların yaşam kalitesi ve öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı olarak gerçekleştirilen bu araştırma, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı klinikleri, poliklinikleri ve Stomaterapi Ünitesi'inde 15 Ocak 2018 ve 30 Eylül 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılmaya gönüllü, soruları yanıtlayacak bilişsel yeterlilikte ve 18-85 yaş arasındaki 195 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler Tanıtıcı Özellikler Bilgi Formu, Umut Merkezi Yaşam Kalitesi Ölçeği (UM-OYKÖ), Genel Öz Yeterlilik Ölçeği kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile toplandı. Araştırma sonucunda çalışma kapsamına alınan hastaların yaş ortalamalarının 58.44, %61.5'i erkek, %43.1'inin ilköğretim mezunu olduğu, %74.9'unun kanser tanısı aldığı, %51.3'ünün ileostomisi olduğu, %67.7'sinin on iki ayın üzerinde stoması olduğu, %54.4'ünün kalıcı stoması olduğu, %80.5'ine stoma eğitiminin hemşire tarafından verildiği, %49.7'sinin stoma bakımını kendisi yaptığı, %69.2'sinde stoma komplikasyonu geliştiği belirlendi. Yaşam kalitesi alt boyutu olan fiziksel iyilik puanı 72.34±15.70, psikolojik iyilik puanı 72.01±20.38, sosyal kaygı puanı 69.99±18.76, manevi iyilik puanı 48.95±8.84, genel yaşam kalitesi puanı 262.12±49.05, öz yeterlilik düzeyi 30.36±7.80 olarak bulundu. Eğitim seviyesi yüksek, bekar, çocuk sahibi olmayan ve stoma bakımını kendisi yapanların yaşam kalitesi ve öz yeterlilik puanlarının yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu saptandı (p˂0,05). Yaşam kalitesi alt boyutları ile öz yeterlilik arasında yüksek derecede anlamlı pozitif korelasyon saptandı (p˂0,001). Hastaların yaşam kalitesi düzeyleri artarken öz yeterlilik düzeylerinin de arttığı görüldü.

Stoma, which was initiated in order to treat individuals and to keep them survive, is one of the interventions that affect the quality of life by causing lifestyle changes. The aim of this study was to determine the quality of life and self-efficacy levels of patients with stoma. This descriptive study was carried out between January 15, 2018 and September 30, 2018 in İstanbul University, Faculty of Medicine, Department of Surgery Clinics, Polyclinics and Stomatherapy Unit. The sample of the study is consisted of 195 patients between the ages of 18-85 with cognitive ability to participate in the study. Data were collected by using face-to-face interview method by using general self-efficacy scale. At the end of the study, the average age of the patients study was 58.44, 61.5% of these patients were male, 43.1% had been graduated from primary school, 74.9% were diagnosed with cancer, 51.3% had ileostomy, 67.7% had stoma over 12 months. It was determined that 54.4% of patients had permanent stoma, 80.5% of patients had stoma training with nurse, 49.7% of patients had performed stoma care on their own, and 69.2% of patients had stoma complications. As a quality of life subscale, physical well being score was 72.34±15.70, psychological well-being score was 72.01±20.38, social anxiety score was 69.99±18.76, spiritual well-being score was 48.95±8.84, general quality of life was 262.12±49.05 and self-efficacy level was 30.36±7.80. It was determined that the quality of life and self-efficacy scores of high-educated, single, unaccompanied, and stoma-care patients were high and statistically significant (p<0,05). A significant positive correlation was found between quality of life subscales and self-efficacy (p<0,001). We obtained that while the quality of life of the patients increased, their self-efficacy levels were also increasing.